صالحی درگردنه ترامپیم

درست در روزهایی که دونالد ترامپ و مقامات کاخ سفید در تدارک خروج از برجام و خط‌ونشان کشیدن برای ایران هستند، رئیس‌جمهور عراق جزئیاتی از گفت‌وگوی 4 سال گذشته خود با یکی از مقامات آمریکایی در ایام مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 را رسانه‌ای کرد. فواد معصوم گفت سال 2014 جو بایدن، معاون رئیس‌جمهور آمریکا به او گفته اگر ایران و 1+5 در موضوع هسته‌ای به توافق برسند، دیگر هیچ مشکلی در روابط وجود ندارد و سایر مسائل نیز حل خواهد شد. فواد معصوم نیز این پیام را به طرف ایرانی منتقل کرد و چند ماه بعد در تیرماه 94 توافق هسته‌ای برجام بین ایران و 1+5 منعقد شد. به‌گزارش «وطن‌امروز»، همین اظهارات مقامات آمریکایی و وعده و وعیدهای آنان بود که باعث شد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای به این اظهارات آمریکایی‌ها اعتماد کند و کار را تا جایی پیش برد که فردی همچون عباس عراقچی، عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌‌‌ای، امضای کری را تضمینی برای برجام بداند؛ تضمینی که البته خیلی دوام نیاورد و به اعتراف محمدجواد ظریف بدعهدی آمریکا در برجام از همان دولت اوباما که امضا‌کننده توافق بود، آغاز شد.  براساس این گزارش، فواد معصوم، رئیس‌جمهور عراق در گفت‌وگو با شبکه العالم به مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 و پیامی که مقامات آمریکایی به وی برای انتقال آن به ایران دادند، اشاره کرد. او گفت: من سال 2014 در سفری که به آمریکا داشتم با جو بایدن، معاون رئیس‌جمهور وقت آمریکا دیدار کردم. وی افزود: ما به روابط با آمریکا و همچنین ایران اهمیت می‌دهیم و از یک طرف علیه طرف دیگر اقدام نمی‌کنیم، حتی یک زمانی در جریان سفر به آمریکا با جو بایدن، معاون رئیس‌جمهور وقت آمریکا دیدار کردم و بایدن به من گفت به دوستان‌تان (ایرانی‌ها) بگویید ما در صدد ایجاد مشکل برای ایران نیستیم و نمی‌خواهیم در امور داخلی آنان دخالت کنیم و نمی‌خواهیم رژیم ایران را تغییر دهیم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌. بین ما و ایرانی‌ها یک توافقی وجود دارد، توافق هسته‌ای که اگر این توافق حاصل شود دیگر هیچ مشکلی در روابط وجود ندارد و سایر مسائل نیز حل خواهد شد و من نیز این پیام آمریکایی‌ها را [به طرف ایرانی] رساندم. آنگونه که فواد معصوم گفته، او این پیام آمریکایی‌ها را به تهران منتقل کرد و چند ماه بعد نیز ایران و 1+5 بر سر مفاد برجام به توافق رسیدند. بر پایه این توافق، تهران موظف به انجام محدودیت‌‌‌هایی در برنامه هسته‌ای خود شد و آژانس انرژی اتمی نیز باید انجام این تعهدات محدودیت‌زا را تایید می‌کرد تا پس از آن، تعهدات طرف غربی طبق برجام آغاز می‌شد. از 27 دی‌ماه سال 94- زمان آغاز رسمی تعهدات طرف غربی- تا پایان دولت باراک اوباما، این کشور به بهانه‌‌های مختلف از انجام تعهدات خود سر باز زد. آمریکا بر خلاف تعهدات برجامی خود و با نقض برجام، تحریم‌‌‌هایی علیه کشورمان اعمال کرد. این اما پایان کار آمریکا نبود. واشنگتن برای جلوگیری از تعاملات بانکی ایران با اروپا، مدیران وزارت خزانه‌داری خود را مکلف کرده بود تا به کشورها سفر کنند و به بانک‌‌‌هایی که به دنبال تعامل با ایران هستند، درباره تبعات این همکاری هشدار دهند. در نهایت نیز دولت اوباما در آخرین روزهای کاری خود، با تمدید تحریم آیسا علیه تهران، آخرین لگد را به پیکر نیمه‌جان برجام زد.
از دانشگاه‌ها بازرسی شود
اما با تغییر دولت در آمریکا و روی کار آمدن ترامپ، او همانطور که بارها در رقابت‌‌های انتخاباتی وعده پاره کردن برجام را داده بود، تلاش کرد برجام را متوقف کند. او آخرین باری که امضای خود را پای تعلیق تحریم‌‌های ایران انداخت، به طرف اروپایی خود هشدار داد که اگر برجام تا 12 مه ‌اصلاح نشود، آمریکا از آن خارج خواهد شد.
اما آمریکا در توافق هسته‌ای برجام به دنبال چیست؟ این سوالی است که نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل به آن پاسخ داده است. او می‌گوید برای اثبات پایبندی ایران به برجام باید مراکز نظامی و حتی دانشگاه‌‌های ایران نیز بازرسی شود. او مدعی است ایران در صورت خروج آمریکا از برجام، به خاطر منافع اقتصادی تجارت با اروپا، در این توافق خواهد ماند ولی آمریکا از آن خارج خواهد شد. نیکی هیلی در نشستی با عنوان «مقابله با چالش‌های حکومتداری در جهان امروز» در دانشگاه دوک بار دیگر از برجام به عنوان یک «توافق بد» یاد کرد و ضمن تکرار اتهامات قبلی علیه کشورمان از امکان خروج آمریکا از این توافق سخن گفت. وی در ابتدای این نشست با انتقاد از رویکرد دولت باراک اوباما در قبال برجام، مدعی شد آمریکا در تعامل با ایران در حال ورود به یک دوره جدید است. هیلی در ادامه اظهارات خود تصریح کرد: توافق هسته‌ای ایران به اندازه‌ای بزرگ طراحی شد که قابل شکست نباشد. به همین دلیل، برای سال‌ها، نه فقط آمریکا، بلکه متحدان ما در اروپا، آزمایشات موشکی ایران و حمایت این کشور از تروریسم را نادیده گرفتند تا این توافق را حفظ کنند. دیپلمات ارشد آمریکایی در جمع دانشجویان و میهمانان دانشگاه دوک مدعی شد: ایران پس از برجام قطعنامه شورای امنیت درباره موشک‌های بالستیک را نقض کرده و حضور خود در منطقه را گسترش داده است. هیلی با بیان اینکه «ما نمی‌توانیم مانند اروپایی‌ها چشم‌مان را روی اقدامات ایران در منطقه ببندیم» مدعی شد پاسخگو کردن ایران در برابر اقداماتش یک پیام قوی به این کشور و همینطور به کره‌شمالی خواهد فرستاد. نماینده آمریکا در سازمان ملل همچنین گفت: «از ابتدا به اشتباه این‌طور عنوان شد که باید بین یک «توافق بد» (برجام) و «جنگ» یکی را انتخاب کرد اما ما آن را به چالش کشیدیم. معماران توافق هسته‌ای ایران می‌گفتند تنها جایگزین توافق بدی که آنها درباره آن با ایران مذاکره کردند، رفتن به جنگ با این کشور بود اما دولت ترامپ این پیش‌فرض غلط را رد کرد». هیلی در ادامه مدعی شد: «اگر ما از توافق خارج شویم، ایران خارج نخواهد شد چراکه آنها خواهان منافع تجارت با اروپا هستند». هیلی ادامه داد: «اروپایی‌ها می‌توانند توافق هسته‌ای را حفظ کنند اما ما می‌توانیم تحریم‌های خودمان را دوباره برگردانیم. اگر ما از برجام خارج شویم شاید چیزی تغییر نکند اما ما مطابق ارزش‌های خودمان عمل کرده‌ایم». نماینده آمریکا در سازمان ملل همچنین در حالی که مقامات و نهادهای بین‌المللی بارها پایبندی ایران به برجام را تایید کرده‌اند، گفت: ما دقیق نمی‌دانیم اما گفته می‌شود ایران به توافق هسته‌ای پایبند بوده است ولی در هر حال، هنوز تاسیسات نظامی و دانشگاه‌های این کشور [برای اثبات این موضوع] بازرسی نشده است». وی تاکید کرد دولت ترامپ در حال کار با متحدان اروپایی خود برای تقویت توافق هسته‌ای ایران و پاسخگو کردن این کشور است و اواسط ماه مه ‌(دهه سوم اردیبهشت) را به عنوان ضرب‌الاجل ماندن یا خروج از برجام تعیین کرده است.
ضرب‌شست صالحی به خروج از برجام
در حالی که آمریکا به اروپا درباره اصلاح برجام و خروج از این توافق هشدار داده است، در ایران علی‌اکبر صالحی که مسؤول جوش دادن توافق هسته‌ای بوده است، می‌گوید ضرب‌شست ویژه‌ای برای برهم‌زنندگان برجام خواهد داشت. او این اظهارات را در مراسم سالانه دیدار نوروزی با کارکنان سازمان انرژی اتمی گفته است. صالحی سال پیش ‌رو را برهه‌ای حساس در عمر 40 ساله نظام جمهوری اسلامی برشمرد و گفت: طی 3 الی 4 ماه آینده گردنه‌های بسیار مهمی در عرصه بین‌المللی داریم که باید از آن به‌نحو مطلوبی عبور کنیم و این امر تنها با وفاق ملی، همدلی، همزبانی و صرف‌نظر از مسائل اختلاف‌برانگیز محقق خواهد شد. وی با اشاره به تلاش‌ها و زحمات بی‌شماری که برای توافق برجام صورت گرفته است، خاطرنشان کرد: دشمنان باید بدانند که در شرایط برگشت‌پذیری برجام- به‌رغم اینکه هیچ‌گاه به‌دنبال چنین شرایطی نیستیم- شرایط ویژه‌ای رقم خواهد خورد و زمانی که مسؤولان بلندپایه نظام اراده کنند، ضرب‌شست ویژه‌ای برای برهم‌زنندگان این توافق خواهیم داشت. صالحی افزود: البته هیچ‌گاه به‌دنبال حدوث چنین وضعیتی نیستیم. ما به‌جد به‌دنبال حفظ منافع و حاکمیت ملی خود هستیم، اما در صورت خارج شدن آمریکا و عقب‌نشینی اروپا و قدرت‌های بزرگ دیگر از این توافق، قطع به یقین به‌گونه دیگری عمل خواهیم کرد. رئیس سازمان انرژی اتمی با تأکید بر اینکه «97، سال پرچالشی برای کشورمان در عرصه بین‌المللی خواهد بود»، افزود: ما در این سال در گردنه ترامپ قرار داریم. فردی تاجرمسلک که علم تجارت را وارد علم سیاست کرده و با تصمیمات غیرقابل پیش‌بینی سعی بر این دارد تا آرای خویش را در عرصه بین‌الملل به‌پیش ببرد، از جمله همین مسأله مذاکره با کره‌شمالی است که به‌رغم آنکه به‌ظاهر کره‌شمالی در یک توازن بازدارندگی قرار دارد، اما دورنمای مذاکرات این دو کشور در فضایی مبهم و پیچیده قرار گرفته که نتایج آن برای کشور ما هوشیاری و بیداری مضاعفی را در عمل و در تصمیمات سرنوشت‌ساز کشور می‌طلبد.